اريك اريكسون يك روانشناس آلماني بود؛ اما بيشتر دوران زندگي خود را در آمريكا گذراند. خدمات شايسته اي به روانشناسي، مخصوصا روانشناسي رشد كرد. او دانش آموخته استاداني مشهور مثل آنا فرويد است. اما در زندگي حرفه اي خود، دانشجويان موفق زيادي داشته است. او در نظريه پردازي، از روانشناس ديگر نيز الهام گرفته و رويكرد خود را با كمك آنها تبيين كرده است. بسياري از روانشناسان، رشد را فقط محدود به كودكي مي‌دانند. اما اريكسون از معدود دانشمنداني است كه نظريات رشد خود را تا زمان مرگ نيز گسترش داده است.

منبع: اريك اريكسون كه بود | نظريه و روش هاي درمان

اريك اريكسون

اريكسون در سال 1902 در فرانكفورت آلمان متولد شد. و توسط مادر خود پرورش يافت. او در دوران تحصيل به دليل مذهب كليمي و ظاهر متفاوت اش، مورد تمسخر قرار گرفت؛ اما نااميد نشد. پدر قبل از تولد او، خانواده را ترك كرد و اين اولين تجربه بحران هويتي او بود. اريكسون به دليل اين مشكلات كه هيچ نقشي در آنها نداشت؛ افسرده و گوشه گير شده بود.

🔶دوره تحصيلات

اريك اريكسون، پس از پايان دبيرستان در رشته هنر به تحصيل پرداخت اما به دليل سفرهاي زيادش به اروپا؛ نزد آنا فرويد رفت و مطالعه روانكاوي را آغاز كرد. اما داستان به همين جا ختم نمي‌شود؛ اريكسون در سال 1933 به آمريكا رفت. در دانشگاه هاروارد نه تنها به تحصيل پزشكي پرداخت بلكه تدريس نيز مي‌كرد. در اين زمان به روانكاوي كودكان نيز مشغول بود.

🔶تشكيل خانواده اريك اريكسون

اريك اريكسون در سال 1929 يعني قبل از مهاجرت به امريكا با همسر كانادايي-مسيحي خود آشنا شد و ازدواج كرد. او صاحب سه فرزند شد. در سال 1933 به علت جنگ جهاني اول و رهايي از خطر ارتش نازي ابتدا به دانمارك و سپس به آمريكا مهاجرت كردند.

🔶اريك اريكسون وموقعيت هاي شغلي

او پس از تمام كردن رشته هنر، آثار خود را در يك گالري به نمايش گذاشت. و همچنين پس از اتمام دوره روانكاوي خود نزد آنافرويد به روانكاوي كودكان و بزهكاران، پرداخت. اريك اريكسون در مدتي كه در آمريكا بود؛ در بيمارستان ماساچوست به آموزش مشغول شد. او علاوه برتدريس در هاروارد، به همكاري با يك انسان شناس براي تحقيق در زمينه فرزند پروري سرخپوستان، اقدام كرد. در واقع اين تحقيق سرآغازي براي نظريه او در زمينه تاثير فرهنگ بر كودكان بود.

نظريات اريك اريكسون

تصوراريكسون از انسان مثبت بود. نظريات او براي رشد انسان تا بزرگسالي نيز ادامه دارند. همچنين او به تاثير فرهنگ و محيط بروي فرايند رشد، معتقد بود. او همراه با هرمرحله يك بحران نيز تعريف كرد و همچنين نقش ژنتيك بر رشد را نيز در نظر مي‌گرفت. معروف ترين نظريه او، نظريه هشت مرحله اي است كه در اين قسمت به توضيح آن مي‌پردازيم. 

🔷اعتماد در برابر بي اعتمادي (تولد تا 1 سالگي)

اين اولين مرحله در مراحل رشد اريك اريكسون است. از زمان تولد تا يك سالگي، نوزاد كاملا وابسته است و براي رفع نيازهاي خود به مادر نياز دارد. ميزان اعتماد او به كيفيت مراقبت و نگهداري توسط مادر وابسته است. اگر مادر به او اهميت دهد و نيازهاي او را به موقع و به شكل صحيح رفع كند؛ دلبستگي ايمن در او شكل گرفته و حس امنيت پيدا مي‌كند.

🔷خودمختاري در برابر شرم و ترديد (1تا3 سالگي)

خودمختاري در اين مرحله به معناي تسلط كودك بر واكنش هاي حركتي است. در اين سنين، والدين مي‌توانند مهارت هاي ساده اي را به فرزندان خود آموزش دهند و سبب ايجاد حس خودمختاري در آنان شوند. اريك اريكسون مانند فرويد معتقد بود كه آموزش دستشويي در اين مرحله در شكل گيري هويت او نقش خواهد داشت.

🔷ابتكار در برابر احساس گناه (3 تا 5 سالگي)

اريك اريكسون، نام اين مرحله را سن بازي مي‌گذارد؛ كه در آن كودك بسيار اجتماعي شده و نياز به برقراري ارتباط با ديگران دارد. بازي كردن، نقش مهمي در شكل گيري هويت كودك دارد. اين فعاليت مي‌تواند با كمك والدين يا همسالان باشد. كودكاني كه اين مرحله را به خوبي پشت سر بگذارند؛ اعتماد به نفس بيشتري خواهد داشت و توانايي هاي شخصي آنان نيز ارتقا مي‌يابد.

🔷سخت كوشي در برابر حقارت (6تا11 سالگي)

در اين سنين كودكان مهارت هاي مثل استدلال قياسي، پيروي از مقررات، اصلاح مهارت ها را مي‌آموزند. در اين دوره معمولا نياز به حمايت و تشويق بيشتري براي تلاش كردن دارند. اريك اريكسون معتقد است موفقيت در اين مرحله با حس غرور براي كودك، همراه خواهد بود.

🔷هويت در برابر سردرگمي نقش ( 12 تا 20 سالگي)

معمولا نوجوانان در دوره اي از زندگي، دچار بحران هويتي شده و در مورد نقش خود، دچار تعارضاتي مي‌شوند. طبق باور اريك اريكسون، وظيفه اصلي نوجوان كسب هويت است. و اگر نوجوان خود به تحقيق و جستجو بپردازند و ديگران نيز به اوكمك كنند او در اين مرحله موفق خواهد شد. در واقع بحران هويتي در زندگي نوجوان، يك واكنش طبيعي وجزئي از فرايند رشد است

🔷صميميت در برابر انزوا(21 تا 40 سالگي)

وقتي نوجوان به خوبي از مرحله هويت يابي گذر مي‌كند؛ روابط او نيز گسترده تر مي‌شود. او براي ادامه زندگي به برقراري ارتباط و روابط متعهدانه با ديگران نياز دارد. در اين سنين، احتمالا فرد به ازدواج فكر كرده و برنامه ريزي دقيق تري براي آينده خود دارد. اريك اريكسون تصور مي‌كند، افراد با گذراندن موفقيت آميز مراحل قبلي، در اين مرحله، بحران كمتري را تجربه خواهند كرد.

🔷زايندگي در برابر ركود (40 تا 65 سالگي)

طبيعي است كه با بالارفتن سن و ورود به دوران بازنشستگي، اين افراد احساسات منفي بيشتري را تجربه خواهند كرد. اريك اريكسون پيشنهاد مي‌كند، افراد با فعاليت در خانه و شروع كاري جديد، اين حس را از بين ببرند. افرادي كه اعتماد به نفس شروع دوباره را ندارند يا در اين فعاليت ها شكست مي‌خورند؛ بيشتر در معرض ابتلا به اختلالات رواني هستند.

🔷انسجام من در برابر نااميدي (65 سالگي به بعد)

در اين دوران، فرد احتمالا نتيجه زحمات خود را در زندگي مشاهده خواهد كرد. همچنين او با مرگ عزيزان و يا ازدواج فرزندانش روبرو خواهد شد. از طرف ديگر پشيماني و يا احساس ترس از مرگ نيز، از ديگر چالش هاي اين دوران هستند. به باور اريك اريكسون، احساس غرور و يكپارچگي در گذشته در پشت سر گذراندن اين مرحله، به افراد كمك خواهد كرد.

آثار اريك اريكسون

اريك اريكسون مقالات و نوشته هاي زيادي از خود به جا گذاشت. برخي از آنها شامل كودكي و جامعه، لوتر جوان، حقيقت گاندي و چرخه زندگي كامل شد هستند. او بعد از انتشار كتاب كودكي وجامعه، دانشگاه كاليفرنيا را ترك كرد. وي در 84 سالگي نيز كتابي درباره پيري منتشر كرد و تا اخر عمر دست از مطالعه و نوشتن برنداشت.

عوامل موثر در نظريات او

اگر حتي دانشجوي روانشناسي نباشيد و شناخت كمي از او داشته باشيد؛ با يك بار مطالعه آثار او به ويژگي هاي بارزي بر مي‌خوريد. براي مثال اريك اريكسون بيشتر بر انسان سالم تمركز داشت تا فردي كه دچار اختلالات رواني است. او به حساسيت و اهميت هويت در شخص، توجه مي‌كرد و تاكيد او بر تغييرات رشدي و تكاملي تا پايان عمر بود.

سخن پاياني

اريك اريكسون در سال 1944 در سن 92 سالگي در آمريكا درگذشت. برخلاف موفقيت هاي زيادش در حوزه روانشناسي و ادبيات او هرگز موفق به يافتن پدرش نشد. او همچنين با دانشمنداني مثل مارگارت ميد، گريگوري بيتسون و رون بندكيت همكاري داشته و نظريات متعددي، تبيين كردند. نظريه هاي او همچنان براي درمان بسياري از اختلالات رواني و يا رشد كودكان، مورد استفاده قرار مي‌گيرند و موثر هستند. روانكاوي كودكان و رشد از جمله حوزه هاي مورد علاقه او بودند.

براي دريافت مشاوره بر اساس نظريه هاي اريك اريكسون مي‌توانيد در هر ساعت از روز براي مشاوره تلفني از طريق شماره 02191002360 و يا از طريق تلفن ثابت با شماره 9099070354 جهت ارتباط با برترين متخصصان در مركز مشاوره روانشناسي ذهن نو تماس حاصل نماييد.

سوالات متداول